W praktyce handlu zagranicznego wzajemne zobowiązania eksportera i importera ujmowane są w skrótowe formuły, z których wynika podział kosztów, obowiązków i ryzyka dostawy towaru między stronami zawierającymi kontrakt.
Po upływie blisko dziesięciu lat od czasu udostępnienia reguł Międzynarodowej Izby Handlowej do stosowania w krajowych i międzynarodowych warunkach handlowych – INCOTERMS®2010, światło dzienne ujrzały zmodyfikowane zasady stosowania reguł określających warunki sprzedaży towarów oznaczone jako INCOTERMS®2020.
Różnice pomiędzy INCOTERMS®2010 a INCOTERMS®2020:
- Incoterms® FCA(Dostarczone do przewoźnika) oferuje teraz dodatkową opcję sporządzenia na pokładzie adnotacji na liście przewozowym przed załadunkiem towarów na statek
- Incoterms® CIP wymaga teraz ubezpieczenia z minimalnym pokryciem zgodnie z klauzulą A instytutowych klauzul ładunkowych (przewidują ubezpieczenie towaru od wszelkich ryzyk, z zastrzeżeniem wyszczególnionych wyjątków)
- Incoterms® CIF wymaga teraz ubezpieczenia z minimalnym pokryciem zgodnie z klauzulą C instytutowych klauzul ładunkowych (przewidują ubezpieczenie towaru od wymienionych ryzyk, z zastrzeżeniem wyszczególnionych wyjątków)
- Zasady Incoterms® Dostarczone do przewoźnika (FCA), Dostarczone do miejsca (DAP), Dostarczone do miejsca wyładowane (DPU) i Dostarczone, cło opłacone (DDP) uwzględniają teraz okoliczność, w której towary mogą być przewożone bez udziału przewoźnika zewnętrznego, za pomocą własnego środka transportu
- Incoterms® regułę Dostarczone do terminala (DAT) zamieniono na Incoterms® Dostarczono do miejsca wyładowane (DPU). Miejscem przeznaczenia może być dowolne miejsce, nie tylko „terminal”
- Incoterms® 2020 wyraźnie przenoszą odpowiedzialność za wymagania związane z bezpieczeństwem i kosztami dodatkowymi na sprzedawcę
Uwaga: dokument ten przekazywany jest naszym Klientom wyłącznie w celach informacyjnych. Aby uzyskać więcej szczegółowych informacji na temat praw i obowiązków związanych ze wspomnianymi powyżej warunkami zalecane jest skorzystanie z oficjalnej publikacji Międzynarodowej Izby Handlowej (ICC)
INCOTERMS®2010
Najczęściej stosowane są formuły Incoterms, opracowane przez Międzynarodową Izbę Handlową. 1 stycznia 2011 roku weszła w życie nowa ich wersja – Incoterms® 2010.
Reguły INCOTERMS® 2010 / International Commercial Terms /
Reguły Incoterms® są standardowo umieszczane w umowach handlowych na całym świecie tak by zdefiniować podział odpowiedzialności za dostawę towarów pomiędzy dostawcą a nabywcą towarów. Cieszące się światową akceptacją reguły wprowadzają ład w różniących się znacząco systemach prawa gospodarczego różnych krajów.
Klasyfikacja formuł
INCOTERMS®2010 zawierają wykładnię 11 formuł handlowych, podzielonych na dwie kategorie:
1. dla wszystkich środków i gałęzi transportu;
2. dla transportu morskiego i wodnego śródlądowego.
Każda formuła oznaczona jest trzyliterowym skrótem (pierwsze litery ich nazw angielskich).
Formuły uszeregowano w każdej grupie wg. kryterium zwiększających się obowiązków i ryzyk sprzedającego (od EXW do DDP i od FAS do CIF).
Zakres stosowania
Reguły INCOTERMS® dzielą koszty i odpowiedzialność pomiędzy nabywcę i sprzedawcę oraz odzwierciedlają rodzaj uzgodnionego transportu. Podkreślić trzeba, że związane są one wyłącznie z transportem towarów (dobra materialne), w rezultacie nie obejmują fazy rozliczeń przy świadczeniu usług. Wprawdzie stosowanie reguł Incoterms® 2010 jest fakultatywne, pomimo to wspomniane reguły stanowią najbardziej popularną formułę rozliczeń pomiędzy sprzedawcą i kupującym wykorzystywaną w międzynarodowych umowach handlowych. Aby bowiem uniknąć każdorazowego uzgadniania szczegółów kontraktu w powyższym zakresie, dla ułatwienia można, posłużyć się typowymi, ujednoliconymi w skali międzynarodowej klauzulami kontraktowymi, czyli np. Incoterms. Ułatwiają one i przyspieszają zawieranie umów oraz dają większą gwarancję prawidłowości obrotu handlowego niż inne warunki dostaw ustalone indywidualnie. W znaczący też sposób redukują nieporozumienia wynikające z braku precyzyjnej znajomości praktyk handlowych oraz określają odpowiedzialność każdej ze stron w sposób prosty, bezpieczny i zrozumiały.
Czego nie dotyczą Incoterms
Nalezy zauważyć, że reguły INCOTERMS® nie określają stosunków ze spedytorem i przewoźnikiem oraz ubezpieczycielem, co jest często błędnie interpretowane. Incoterms nie zajmują się również transferem i przeniesieniem praw własności ani nie precyzują prawa właściwego dla realizacji umowy i jurysdykcji. W jego zakresie nie leży też normowanie warunków płatności i stosunków z bankami. Co więcej nie obowiązują w zakresie w jakim umawiające strony rozstrzygając kwestie kosztów i odpowiedzialności za dostawę postanowiły inaczej.
Podstawowe obowiązki i podział ryzyk przedstawiają się następująco:
REGUŁY DLA WSZYSTKICH ŚRODKÓW I GAŁĘZI TRANSPORTU
EXW (insert named place of delivery) Incoterms®2010 EXW (wstawić wymienione z nazwy miejsce dostawy) Incoterms®2010
EX WORKS [Z zakładu] – sprzedający stawia towar do dyspozycji kupującego w punkcie wydania, w którym ryzyko utraty czy uszkodzenie ładunku przechodzi ze sprzedającego na kupującego; sprzedający ma obowiązek dostarczenia faktury handlowej, ale nie ma już obowiązku dostarczenia dokumentu dostawy, np. listu przewozowego; odprawa celna, załadunek towaru na środek transportu i dalej jego organizacja włącznie z załatwieniem formalności eksportowych jest po stronie kupującego.
FCA (insert named place of delivery) Incoterms®2010
FREE CARRIER [Dostarczony do przewoźnika] – sprzedający dostarcza towar w uzgodnionym terminie przewoźnikowi lub innej osobie wyznaczonej przez kupującego:
1. w siedzibie sprzedającego ładując towar na środek transportu;
2. w oznaczonym miejscu wysyłając tam załadowany środek transportu, gdzie jego wyładunek jest już po stronie kupującego;
sprzedający dokonuje odprawy celnej eksportowej i załatwia inne formalności eksportowe; w zakresie obowiązków sprzedającego jest ponadto dostarczenie faktury handlowej i dokumentu dostawy; kupujący przejmuje ryzyko utraty i uszkodzenia przesyłki oraz zawiera umowę przewozu od wyznaczonego miejsca dostawy, na nim też ciąży obowiązek uzyskania licencji importowej i załatwienia wszelkich formalności niezbędnych przy imporcie, czy też tranzycie przez inne kraje.
CPT (insert named place of destination) Incoterms®2010
CARRIAGE PAID TO [Przewóz opłacony do] – obowiązkiem sprzedającego jest pokrycie kosztów przewozu do miejsca przeznaczenia oraz wszystkich innych, w tym załadunku, a także wyładunku w miejscu przeznaczenia, o ile obciążają one sprzedającego na podstawie umowy o przewóz; jeśli pojawią się dodatkowe koszty i opłaty nie ujęte w opłacie o przewóz, to obciążają one kupującego; sprzedający wykonuje obowiązek dostawy, gdy przekazuje towar przewoźnikowi (jeśli jest ich kilku to domyślnie pierwszemu, pod warunkiem, że umowa nie stanowi inaczej), a nie, gdy dociera on do miejsca przeznaczenia; odprawa celna eksportowa jest po stronie sprzedającego, a importowa kupującego.
CIP (insert named place of destination) Incoterms®2010 CIP (wstawić wymienione z nazwy miejsce przeznaczenia) Incoterms®2010
CARRIAGE AND INSURANCE PAID TO [Przewóz i ubezpieczenie opłacone do] – zakres obowiązków sprzedającego, jak w formule CPT poszerzony o zawarcie umowy ubezpieczenia na dobro kupującego i pokrycie jej kosztu.
DAT (insert named terminal at port or place of destination) Incoterms®2010 DAT (wstawić wymieniony z nazwy terminal w porcie lub miejscu przeznaczenia) Incoterms®2010
DELIVERED AT TERMINAL [Dostarczony do terminalu] – sprzedający dostarcza i wyładowuje towar w określonym terminalu lub miejscu przeznaczenia; na sprzedającym spoczywa obowiązek odprawy celnej eksportowej i tranzytowej, jeśli miejsce przeznaczenia jest poza krajem nadania; formalności celne importowe załatwia kupujący, ponosząc ich koszt wraz z cłem, podatkiem i innymi opłatami związanymi z importem; ryzyka utraty, czy uszkodzenia towaru przechodzą ze sprzedającego na kupującego w miejscu przeznaczenia.
DAP (insert named place of destination) Incoterms®2010 DAP (wstawić wymienione z nazwy miejsce przeznaczenia) Incoterms®2010
DELIVERED AT PLACE [Dostarczony do miejsca] – sprzedający zawiera umowę przewozu do określonego miejsca, ponosząc jej koszt oraz ryzyko utraty, czy uszkodzenia ładunku; wyładunek jest po stronie kupującego; za odprawę celną eksportową oraz tranzytową przez kraje poprzedzające kraj dostawy odpowiada sprzedający; odprawa celna importowa z cłem, podatkami i innymi kosztami towarzyszącymi w ciężar kupującego.
DDP (insert named place of destination) Incoterms®2010 DDP (wstawić wymienione z nazwy miejsce przeznaczenia) Incoterms®2010
DELIVERED DUTY PAID [Dostarczone, cło opłacone] – sprzedający dostarcza towar do uzgodnionego miejsca przeznaczenia; na sprzedającym ciąży obowiązek dokonania zarówno odprawy celnej eksportowej, jak i importowej z zapłatą cła i VAT’u włącznie z uzyskaniem wszelkich licencji i urzędowych upoważnień; kupujący ponosi koszt wyładunku towaru w miejscu przeznaczenia, chyba że umowa przewozu stanowi inaczej; ryzyko przechodzi z kupującego na sprzedającego w miejscu przeznaczenia.
REGUŁY DLA TRANSPORTU MORSKIEGO I WODNEGO ŚRÓDLĄDOWEGO
FAS (insert named port of shipment) Incoterms®2010 FAS (wstawić wymieniony z nazwy port załadunku) Incoterms®2010
FREE ALONGSIDE SHIP [Dostarczony wzdłuż burty statku] – sprzedający dostarcza towar wzdłuż burty statku w oznaczonym porcie załadunku i do tego miejsca ponosi ryzyko, jego obowiązkiem jest odprawa celna eksportowa; kupujący na swój koszt zawiera umowę o przewóz towaru morzem, powiadamiając sprzedającego o nazwie statku, punkcie załadunku i terminie dostawy do portu; odprawa celna importowa jest po stronie kupującego.
FOB (insert named port of shipment) Incoterms®2010 FOB (wstawić wymieniony z nazwy port załadunku) Incoterms®2010
FREE ON BOARD [Dostarczony na statek] – sprzedający dostarcza towar na statek w oznaczonym porcie załadunku i do tego miejsca ponosi ryzyko, jego obowiązkiem jest odprawa celna eksportowa; kupujący na swój koszt zawiera umowę o przewóz towaru morzem, powiadamiając sprzedającego o nazwie statku, punkcie załadunku i terminie dostawy do portu; odprawa celna importowa jest po stronie kupującego.
CFR (insert named port of destination) Incoterms®2010 CFR (wstawić wymieniony z nazwy port przeznaczenia) Incoterms®2010
COST AND FREIGHT [Koszt i fracht] – sprzedający dostarcza towar na statek w porcie załadunku, na swój koszt zawiera umowę przewozu do określonego portu przeznaczenia i dokonuje odprawy celnej eksportowej; ryzyko uszkodzenia, czy utraty ładunku przechodzi ze sprzedającego na kupującego po załadowaniu towaru na statek; kupujący ponosi koszty wyładunku w porcie przeznaczenia i odprawy celnej importowej.
CIF (insert named port of destination) Incoterms®2010 CIF (wstawić wymieniony z nazwy port przeznaczenia) Incoterms®2010
COST, INSURANCE AND FREIGHT [Koszt, ubezpieczenie i fracht] – sprzedający dostarcza towar na statek w porcie załadunku, na swój koszt zawiera umowę przewozu do określonego portu przeznaczenia i dokonuje odprawy celnej eksportowej; sprzedający wykupuje polisę ubezpieczeniową na dobro kupującego i ma obowiązek przekazania mu dowodu zawarcia umowy ubezpieczenia; ryzyko uszkodzenia, czy utraty ładunku przechodzi ze sprzedającego na kupującego po załadowaniu towaru na statek; kupujący ponosi koszty wyładunku w porcie przeznaczenia i odprawy celnej importowej.
W ramach transportu morskiego najczęściej stosowanymi przez strony kontraktu są formuły: EXW, FOB oraz CFR, CIF
Gestia transportowa
Gestia transportowa to zbiór praw i obowiązków związanych z organizowaniem transportu towaru oraz ponoszeniem kosztów z nim związanych. To prawo jednej ze stron kontraktu do organizacji transportu towaru, podziału kosztów, ryzyka i odpowiedzialności za ubezpieczenie towaru i odpowiedzialności za odprawę celną wywozową i wwozową wg. reguł Incoterms.
W większości krajów przedsiębiorcy bronią własnej gestii transportowej, tym samym wspierają lokalnych przewoźników. Największą zaletą stosowania gestii transportowej jest bezpośredni wpływ podmiotu odpowiedzialnego za transport na przebieg procesu transportowego. W praktyce oznacza to możliwość kontroli rodzaju i terminu przewozu.
Gestia transportowa zastrzegająca prawo i obowiązek zorganizowania transportu w jego zasadniczej części (np. transportu morskiego) dzieli formuły Incoterms na dwie grupy:
1. EXW, FCA, FAS, FOB – gestia transportowa kupującego
2. CPT, CIP, CFR, CIF, DAT, DAP, DDP – gestia transportowa sprzedającego
